سانحه روز یکشنبه ناوگان هوایی جمهوری اسلامی بار دیگر انگشت اتهام را به مناسبات تجاری ایران و فدراسیون روسیه نشانه رفت.
یکشنبه گذشته یک فروند هواپیمای مسافربری «ایران۱۴۰» متعلق به شرکت سپاهان ایر که از تهران به مقصد طبس در حال حرکت بود، تنها دقایقی پس از برخاستن از باند فرودگاه بهدلیل از دست دادن یکی از موتورهای خود دچار نقص فنی شد وپس از سقوط اکثر سرنشینان آن جان باختند.
بر اساس گزارش خبرگزاریهای داخلی این هواپیما به شماره پرواز ۵۹۱۵ ساعت ۹ و ۱۸ دقیقه صبح از فرودگاه مهرآباد به مقصد طبس پرواز کرده بود که حدود۹ و ۲۴ دقیقه دچار سانحه شد.
هواپیمای ایران ۱۴۰ با ظرفیت ۵۵ مسافر نوعی هواپیمای روسی-اوکراینی است که در اوکراین و دیگر کشورهای فدراسیون روسیه با نام «Antonov» شناخته میشود اما در سالهای اخیر مسئولان جمهوری اسلامی تنها با مونتاژ قطعات آن در ایران این هواپیما را مصادره بهمطلوب کرده با تولید ملی خواندن آن، نام «ایران ۱۴۰» را روی محصول اوکراینی گذاشتند.
بهنظر میرسد تنها خلبان اوکراینی این پرواز با هوشمندی و به بهانه بیماری توانست از پرواز و البته مرگ جان سالم بدر ببرد.این حادثه تلخ نمایانگر یکدندگی و لجبازی مسوولان هواپیمایی در برابر هشدار برخی از کارشناسان فنی است که پیش از این پرواز بروز سانحه را پیشبینی کرده بودند اما کسی وقعی به این هشدارها ننهاده بود.
به گفته برخی از مهندسین زمینی، شب قبل از حادثه بررسیها نشان داده بوده که یکی از موتورها مشکل داشته و موتور دیگر هم در صورت ایجاد مسئله در موتور اول، توان حمل و کشیدن هواپیما را نداشت. با این وجود، هواپیما بلافاصله پس از پرواز به اصفهان (که بازیکنان تیم فوتبال سپاهان را جابجا کرده بود) به تهران بازمیگردد تا آماده پرواز مرگ شود.
با وجودیکه بر اساس گزارشات ۴۰ نفر از ۴۸ مسافر حاضر در پرواز فوق در پی سقوط جان خود را از دست دادند اما تاکنون علیرغم پیامهای مختلف مسئولان هیچ اظهارنظری در خصوص علت استفاده از این نوع هواپیما که بهگفته مسئولان هواپیمایی جمهوری اسلامی حاصل «تولید ملی» است و با کارشناسی و بدون مشکل ساخته شده، به میان نیامده است.
این هواپیما چند سال پیش توسط هاشمی رفسنجانی رونمایی شد. و تنها بعد از این سانحه بود که حسن روحانی اعلام کرد که باید تا بررسی علت این حادثه استفاده از هواپیماهای ایران ۱۴۰ ممنوع شود.
این دستور رییس جمهور ایران در حالی بیان میشود که بسیاری از کارشناسان و آگاهان امر آن را نوش داروی پس از مرگ سهراب میخوانند.
عضو کمیسیون عمران مجلس:
نیازی به دستور روحانی نبود؛ دیگر از این هواپیما نداریم
یک نماینده مجلس با بیان اینکه تنها ۸فروند از این نوع هواپیما در ایران ساخته شده، نسبت به اظهارات برخی از مقامات از جمله رییس جمهور و رییس سازمان هواپیمایی واکنش نشان داد.
نبیالله احمدی نماینده شهرستان داراب و زرینشهر به «خودنویس» میگوید:۴ فروند هواپیمای ایران ۱۴۰ پیش از این در حادثههای مختلف سقوط کرده بودند و ۴تای دیگر مجوز پرواز نداشتند بنابراین با سقوط آخرین هواپیمای ایران۱۴۰ پرونده آن بسته شده و نیازی به صدور دستور توقف استفاده از آن وجود ندارد.»
عضو کمیسیون عمران مجلس در ادامه افزود: «بروز سوانح مرگبار در خطوط هوایی داخلی و منطقهای موجب افزایش نگرانیهای فراوانی برای مردم ایران شده است و متاسفانه کسی پاسخگو نیست.»
به گفتهی این نماینده مجلس، با اجرای فاز دوم آزادسازی قیمتها در سازمان هواپیمایی، قرار بود که ناوگان هوایی تحولاتی را شاهد باشد اما نهتنها استفاده از هواپیماهای فرسوده ممنوع نشده بلکه کیفیت خدمات نیز بسیار پایین آمده است.
وی چنین در پاسخ به این ادعای عمومی مبنی بر اینکه باتوجه به تحریم صنعت هوایی از سوی غرب، سازمان هواپیمایی اجازه خرید هواپیما و یا نو سازی قطعات را ندارد و حتی بودجه های کلان هم پاسخگوی ناوگان فرسوده نیست تنها به گفتن ایرانی غیرت دارد و خودش از پس مشکلات بر میآید بسنده کرد.
حادثهای مسبوق به سابقه
موضوع سقوط هواپیماهای روسی در ایران سابقهای طولانی بهخصوص در دوران پس از انقلاب دارد. هنگامی که هواپیماهای توپولف وارد ناوگان هوایی کشور شدند کمتر کسی گمان میکرد که این هواپیمای روس، جان بیش از هزار ایرانی را در پروازهای مختلف بگیرد.
از سال ۱۳۵۷ و پس از پیروزی انقلاب ایران تاکنون سوانح زیادی برای هواپیماهای شرکت های مختلف در کشور به وقوع پیوسته است. بهگفته کارشناسان تحریمهای اقتصادی غرب علیه ایران، عدم آموزش استاندارد خلبانان و کنترل کیفی میزان خطای آنان، ضعف در عمل به معیارهای ایمنی هواپیماها، و سوءمدیریت و برنامهریزی نادرست از مهمترین عوامل میزان بسیار بالای تعداد سوانح هوایی در ایران است.
بر اساس آمار شبکه ايمنی هوانوردی ايران، تاکنون۱۵۳۰سانحه هوايی در ميان هواپيماهای ايران رخ دادهاست که بين ۵۰ تا ۷۰ سانحه آن مرگبار بودهاند. از این تعداد تنها ۴۰ حادثه هوايی از سال ۱۹۴۴ ميلادی تا انقلاب ايران در سال ۱۹۷۹ ثبت شدهاست و الباقی پس از انقلاب بوده است. همچنین، بيش از هزاران نفر جان خود را در سوانح هوايی ايران از دست دادهاند.
استفاده از هواپیماهای فرسوده توپولف که بهدلیل تحریمها ادامه مییافت کار را به جایی برد که مسئولان بهفکر راهکار بیافتند و آن را از ناوگان هوایی کشور خارج کنند.
شهریور ماه سال ۸۹ فرهاد پرورش، مديرعامل وقت شرکت هواپيمايی جمهوری اسلامی ايران اعلام کرد که در شرکت متبوعش هواپيماهای بوئينگ جايگزين توپولوف میشوند. اتفاقی که در صورت رخدادن میرفت تا برای مسافران هوایی خوش یمن باشد اما دریغ که این اتفاق هرگز نیفتاد.
تنها چند روز پس از این اظهارنظر یک فروند هواپيمای فوکر متعلق به شرکت هواپيمايی آسمان، هنگام فرود در فرودگاه تبريز از باند خارج و در کانال خاکی اين فرودگاه متوقف شد.
چند روز بعد دو فروند هواپيمای جمهوری اسلامی ايران که از تهران عازم شهرهای دوسلدورف و استکهلم بودند، به فاصله چند ساعت در فرودگاه آتاتورک استانبول مجبور به فرود اضطراری شدند. علت فرود اضطراری اين دو هواپيمانقص فنی اعلام شد.
خروج توپولف از ناوگان هوایی کشور دردی را از مردم دوا نکرد و تحریمهای غرب علیه ایران که بهگفته کارشناسان، محصول سیاستهای غلط ایران در روابط بینالملل (بهویژه اصرار بر ادامه فعالیتهای هستهای) بود باعث شد که مسئولان بهجای حل معضلی که با جان مسافران ایرانی سر و کار داشت تنها به پاک کردن صورت مسئله اکتفا کنند.
اوایل سال ۹۰ مقامهای سازمان هواپیمایی کشوری با ابلاغ دستورالعمل جدیدی به دفاتر خدمات مسافرت هوایی و شرکتهای هواپیمایی در ایران اعلام نوع هواپیما و شرکت هواپیمایی به مسافر را ممنوع کردند.
گفتنی است بروز سوانح مرگبار در خطوط هوایی داخلی و منطقهای موجب افزایش نگرانی مردم ایران شده است. در سالهای اخیر بهدلیل سقوط هواپیماهای روسی در ایران شمار زیادی از مسافران و خدمه پروازی این هواپیماها کشته شدهاند. همچنین با وقوع حادثه اخیر و مرگ دهها تن آنچه که از این میان بر میآید این است که این قصه سر دراز دارد و باید دید مسئولان چه تدبیری برای جلوگیری از حوادث مشابه میاندیشند.