سرانجام پس از مدت ها انتظار، گفتگو با ايران بر سر برنامه بحث انگيز هسته ای اين کشور در روز سه شنبه بدون دستيابی به پيشرفت محسوسی پايان یافت. به اين ترتيب، آسيب قابل توجهی به استراتژی دولت اوباما مبتنی بر ديپلماسی توام با شکيبايی و تحريم های سنگين اقتصادی وارد آمد.
مقامات آمريکايی و اروپايی گفتگوهای دو روزه را به عنوان يک آزمون برای امکان محدود ساختن برنامه تحقيقات هسته ای از سوی جمهوری اسلامی توصيف کردند؛ برنامه ای که اسباب نگرانی بسياری از کشورها از توسعه تسليحات هسته ای را فراهم آورده است.
ايران با برگزاری نشست ماه آينده در استانبول موافقت کرد اما هيچ علاقه ای برای توقف تحقيقات هسته ای نشان نداد و دعوت ايالات متحده برای ديدار دوجانبه با مقامات آمريکايی را نيز رد کرد.
يکی از ديپلمات های ارشد آمريکا اين گفتگوها را "بسيار مشکل" خواند و سعيد جليلی رئيس هيأت نمايندگی ايران نيز اعلام کرد کشورش در نشست آتی در استانبول، درباره توقف غنی سازی اورانيوم حتی بحث هم نخواهد کرد.
به نظر می رسد گفتگوهای ژنو دستاورد کمتری نسبت به آخرين دور گفتگوی قدرت های بزرگ با ايران در اکتبر 2009 داشته است. در آن زمان ايران و ساير شرکت کنندگان بر روی توافقی کار کردند که دسترسی ايران به اورانيوم غنی شده اش را محدود می کرد و در عوض برای رآکتور پزشکی اين کشور سوخت تأمين می کرد. البته آن توافق ظرف چند هفته با شکست روبرو شد.
رويکرد فعلی واشنگتن به تهران بر تماس همراه با تحريم های سنگين استوار است.
اما به گفته ری تکيه، مشاور سابق دولت آمريکا در امور ايران و عضو شورای روابط خارجی آمريکا، نتايج گفتگوها در روز سه شنبه نسبت به استراتژی دولت اوباما شبهه وارد کرده است: اينکه تحريم های اقتصادی می توانند به ايران برای توقف برنامه فشار وارد کنند و ضمناً آمريکا و متحدانش می توانند از طريق ديپلماسی، مانع چانه زنی ايران با استفاده این کشور از دستاوردهای هسته ای خود شوند.
وی گفت خط مشی دولت اوباما "با یک آزمون مهم روبرو شده است و تا اينجای کار، نتوانسته سربلند بيرون بيايد."
احتمالاً عدم دستيابی به نتيجه در ژنو، سبب تحميل فشار جديد بر دولت اوباما از سوی کسانی می شود که نگرانند "خط مشی شکيبايی" نتواند مانع تبديل ايران به يک قدرت هسته ای شود. برخی نمايندگان هر یک از دوجناح از جمله اين مخالفان هستند.
شش قدرت مذاکره کننده با ايران شامل چين، روسيه، ايالات متحده، فرانسه، آلمان و انگلستان تلاش کرده اند مذاکرات قطع شده در 14 ماه پيش با ايران را از سربگيرند. آنها مايلند ايران را به آغاز مذاکرات زمان بندی شده و نيز دريافت پیشنهادات تشويقی اقتصادی و سياسی در ازای مصالحه بر سر برنامه هسته ای وادار کنند.
شورای امنيت سازمان ملل چهارمين دور تحريم ها عليه اين کشور را در ماه ژوئن به تصويب رساند. ايالات متحده و اتحاديه اروپا نيز در ماه ژوئيه تحريم های ديگری را به اين مجموعه افزودند.
ديپلمات ها می گويند عليرغم اظهارات قبلی ايران مبنی بر عدم تمايل به بحث درباره برنامه هسته ای، دو طرف بيشتر وقت خود در مذاکرات ژنو را صرف گفتگو بر سر مسأله هسته ای کردند. مقامات غربی نتوانستند ايرانی ها را به قبول محورقرار دادن برنامه هسته ای در دستورکار مذاکرات آتی در استانبول متقاعد کنند. برخی ديپلمات ها نگرانند که ايران تنها به دنبال اتلاف وقت باشد.
در عين حال، گروه ديگری از ديپلمات ها با اشاره به اينکه درباره عدم حضور ايران در ژنو و يا متمرکز شدن ايران بر روی ساير موضوعات نظير برنامه هسته ای اسرائيل نگرانی هايی وجود داشته است، ادعا می کنند پيشرفت هايی صورت گرفته است.
يکی از مقامات ارشد دولت اوباما گفت: "من در مجموع بايد بگويم اين يک شروع است. ما انتظار نداشتيم که بتوانيم با انجام همين يک ديدار درباره پيشرفت حاصله قضاوت کنيم."
مذاکرات ژنو از چندين جهت برای ايران موفقيت آميز محسوب می شود. مقامات ايرانی توانستند توجهات را به شکايت هايشان، از جمله اتهام وارد شده به غرب يا اسرائيل در مورد دست داشتن در ترور هفته گذشته دانشمندان ايرانی، جلب کنند. ضمناً آنها بر موضع پرطرفدار خود در داخل ايران، يعنی عدم موافقت با توقف برنامه هسته ای، پافشاری کردند.
مارک فيتزپاتريک مقام سابق ايالات متحده در مسأله عدم اشاعه جنگ افزار کشتار جمعی از مؤسسه مطالعات استراتژيک لندن با حمايت از تلاش های دولت آمريکا گفت، هرگونه تماسی با ايران بايد با روندی آرام و آهسته آغاز شود.
وی در عين حال افزود دولت آمريکا نمی تواند مهلت زيادی به ديپلماسی بدهد زيرا اين احتمال وجود دارد که ايران ظرف مدت کمی بيشتر از يکسال، توانمندی توليد تسليحات هسته ای را بدست بياورد.
وی گفت: "بهتر است چاره ای بيانديشند."
منبع: لس آنجلس تايمز- 8 دسامبر
No comments:
Post a Comment