نگاه علمی به خود ارضایی در مقابل نگاه فقهی کدیور
دکتر مریم محبی، حجت‌الاسلام محسن کدیور
به دنبال انتشار نظر فقهی اخیر حجت‌الاسلام کدیور در باره «استمنا»، واکنش‌های زیادی در فضای مجازی متوجه این فعال سیاسی شد. دکتر مریم محبی روان‌درمان‌گر و سکس‌تراپیست، نگاهی علمی به ماجرا دارد و برخلاف روحانیونی که تفسیرشان بر پایه متون ۱۴۰۰ سال پیش است، بر اساس تجارب انسانی به مساله می‌نگرد.
بررسی یکی از رایج‌ترین رفتارهای جنسی در روزگار معاصر، نه از دریچه باورها و اعتقادات و برداشت‌هایی از متون ۱۴۰۰ سال پیش که بر اساس نگره‌های علمی و روان‌شناختی جدید می‌تواند نتیجه‌ای متفاوت برای جامعه جوان ما به ارمغان آورد.
مطالعات «مسترز و جانسون» در اواخر دهه ۶۰، توجه بسیاری از کارشناسان را به اهمیت «خود ارضایی» جلب کرد. از سوی دیگر، تحقیقات «کینزی» نشان می‌داد که بخش قابل توجهی از مردان و زنان، تجربه «خود ارضایی» داشته‌اند.
با این حال، بسیاری از پسران و دختران به خاطر نگرش‌های مذهبی خانوادگی، با عذاب وجدان برای «تخلیه انرژی جنسی» با بدن خود روبرو شده‌اند.
طرح پرسشی از حجت‌الاسلام محسن کدیور در این باره و پاسخ او که به طور مطلق خودارضایی را حرام دانسته بود و نفی‌اش می‌کرد، در فضای مجازی بحث‌های زیادی را باعث شد. تعدادی از کاربران بر اساس خاطرات خود از دوران دبیرستان به حرف‌های معلم‌های دینی و معارف خود اشاره می‌کردند که سعی کرده بودند شاگردان را از چنین عملی منع کنند. در اکثر موارد، دین‌دارانی که خود به احتمال زیاد در دوران جوانی «خودارضایی» را تجربه کرده‌اند، از عمده‌ترین منع کنندگان این رفتار رایج جنسی محسوب می‌شوند.
بسیاری از هشدارهای بزرگ‌ترهای دین‌دار، به آثار و نتایج «خود ارضایی» باز می‌گردد و استمنا را عامل ابتلا به ضعف چشم، سستی کمر، کم حوصلگی، ضعف حافظه، زوال عقل، عقیمی و ... می‌دانند.
اما بحث دیگر در فضای مجازی این است که آیا از نظر علمی، چنین عملی برای سلامتی ضرر دارد؟
روان‌درمان‌گر و سکس تراپیست‌ها نگاه متفاوتی دارند. شاید تنها نقاطه مشترک با دین‌داران، تلاش برای جلوگیری از اعتیاد به «خود ارضایی» باشد.
دکتر مریم محبی، روان‌درمان‌گر و کارشناس سکس‌تراپی در تورنتو که بسیاری از ایرانیان، فیلم‌های آموزشی و تحلیلی او در باره مسائل جنسی را دیده‌اند معتقد است که نمی‌توان در باره خود ارضایی برخوردی افراطی یا تفریطی داشت. او می‌گوید: «با توجه به شیوع گسترده این رفتار، به جای انکار یا ممنوعیت شاید بهتر می‌بود با اگاهی رسانی های جنسی از افراد جامعه خواست تا با ظرایف این رفتار آشنا شده بر اساس ویژگی خاص زندگی جنسی خود، از فواید آن بهره جسته و از خطرات آن دوری ورزند.»
در همین رابطه با این سکس‌تراپیست و روان‌درمان‌گر گفتگو کرده‌ام:
- خانم دکتر محبی! حجت الاسلام کدیور خودارضایی را به طور کامل حرام خوانده و گفته است تنها راه جانشین برای ارضای تمایلات جنسی، ازدواج است. از نظر شما و با توجه به تحقیقات و تجاربت‌ان، آیا خودارضایی کاملا باید ممنوع باشد؟
ممنوعیت یا مشروعیت خود تشفی بخشی جنسی ازنقطه نظر ایدئولوژیکی جای بحث بسیار دارد که اظهار نظر راجع به آن در حیطه تخصصی من نیست لیکن به عنوان فردی که در زمینه موضوعات سکس‌تراپی تحقیقاتی داشته معتقدم حکم کلی «صحیح یا غلط» در خصوص انجام رفتار خودارضایی نمی‌توان داشت، باوردیرینه و شایع در اغلب جوامع همواره این بوده که رفتار«خود ارضایی» در واقع «خود آسیب رسانی» است، چرا که خطرات و لطمات بدنی روانی چون ضعف چشم، سستی کمر، کم حوصلگی، ضعف حافظه، زوال عقل، عقیمی و... را سبب گشته و یا به باور تائویسم منجر به هدر رفتن انرژی و کوتاهیعمر می‌گردد. لذا اگر چه لذتی کاذب در دل انجام این رفتار است لیکن باید افراد را به چشم پوشی از آن لذت تشویق نمود. از سویی، نتایج مطالعات گسترده‌ای که از دیر باز پیرامون این موضوع انجام پذیرفته است امروزه کارشناسان را به این باور رسانیده که علی رغم تصورات قدیمی، انجام خود ارضایی پیامد منفی بدنی – روانی – جنسی نداشته خطری از جانب آن انسان‌ها را تهدید نمی‌کند. اگر چه گاه از این یافته های نوین سوء برداشت شده و اینطور در اذهان مردم شایع شده که چون علوم پزشکی و روانشناسی عصر حاضر دلیلی برپرهیز بر انجام نیافته اند پس می‌توان افسار گسیخته به انجام ان همت گمارد به نظر می‌رسد در مورد مقوله خود ارضایی شاید افراط و تفریط از هر دو سو مخاطره امیزباشد. تعبیری که من برای تبیین انجام رفتار خود ارضایی بکار می‌برم عبارت «شمشیر دو لبه» است. به باور بنده خود ارضایی منوط به لحاظ شرایط، هم می‌تواند خوب و هم بد باشد. به مثابه چاقوی جراحی که اگر در دست نادانی افتد باعث مرگ و اگر در دست جراحی افتد باعث زندگی می‌گردد. بنا بر این علم و دانش فرداستفاده کننده، نحوه استفاده و نیت و منظور از استفاده، یکایک مجوز انجام یا عدم انجام رفتار خودارضایی را می‌تواند صادر کند.
شاید دلیل نکوهش خود ارضایی در مکاتب دینی نیز عدم اطمینان از میزان صلاحیت همگان در استفاده درست و به جای این رفتار بوده که سبب گردید که به یکباره حکم ممنوعیت انجام بر آن صادر گردیده است. با این حال، بنا بر اعتقاد متخصصین، گام نخست شناخت رفتار جنسی درهر فردی با خود ارضایی شروع می‌گردد و تا کسی چرخه رفتار جنسی خود را، خود، نشناخته باشد تجربه آن تنها در گرو حضور شریک جنسی می‌تواند مشکلاتی را روند خشنودی جنسی شرکا جنسی فراهم آورد. از سویی اگر این خودشناسی جنسی بنا بر دلایلی از مسیر طبیعی و اصلی خود خارج گردد، طولانی مدت کنترل آن دشوار و پیامدهایی در سلامت جنسی افراد چه در غالب زندگی مجردی و چه متاهل، ایجاد خواهد کرد. یکی از معایب انجام رفتار خود ارضایی وابستگی در انجام آن است. مرکز لذت بخش درمغز، فرد را به انجام آنچه در او تولید لذت کرده است، وادار به تکرار می‌نماید و در این راستا پاسخ به این اشتیاق چنانچه بی ملاحظه و بی مطالعه انجام پذیرد از تعریف رفتار سالم جنسی خارج می‌گردد. از سویی خود ارضایی امری فردی است که مسلماً قرار نیست جایگزین رابطه جنسی با شریک جنسی گردد لیکن در زمره معایب خود ارضایی افراطی علاوه بر اعتیاد جنسی باید به انزوای جنسی، ترجیج در انجام خود ارضایی به جای سکس با همسر (در روابط .متاهلین)، عدم توانایی دررسیدن به خشنودی جنسی در سکس واژینال با همسر، ناتوانی در به خشودی جنسی رسانیدن همسر (شریک مرد با زن)، زود انزالی و... اشاره نمود
- خانم دکتر محبی! حجت الاسلام کدیور خودارضایی را به طور کامل حرام خوانده و گفته است تنها راه جانشین برای ارضای تمایلات جنسی، ازدواج است. از نظر شما و با توجه به تحقیقات و تجاربت‌ان، آیا خودارضایی کاملا باید ممنوع باشد؟
ممنوعیت یا مشروعیت خود تشفی بخشی جنسی ازنقطه نظر ایدئولوژیکی جای بحث بسیار دارد که اظهار نظر راجع به آن در حیطه تخصصی من نیست لیکن به عنوان فردی که در زمینه موضوعات سکس‌تراپی تحقیقاتی داشته معتقدم حکم کلی «صحیح یا غلط» در خصوص انجام رفتار خودارضایی نمی‌توان داشت، باوردیرینه و شایع در اغلب جوامع همواره این بوده که رفتار«خود ارضایی» در واقع «خود آسیب رسانی» است، چرا که خطرات و لطمات بدنی روانی چون ضعف چشم، سستی کمر، کم حوصلگی، ضعف حافظه، زوال عقل، عقیمی و... را سبب گشته و یا به باور تائویسم منجر به هدر رفتن انرژی و کوتاهیعمر می‌گردد. لذا اگر چه لذتی کاذب در دل انجام این رفتار است لیکن باید افراد را به چشم پوشی از آن لذت تشویق نمود. از سویی، نتایج مطالعات گسترده‌ای که از دیر باز پیرامون این موضوع انجام پذیرفته است امروزه کارشناسان را به این باور رسانیده که علی رغم تصورات قدیمی، انجام خود ارضایی پیامد منفی بدنی – روانی – جنسی نداشته خطری از جانب آن انسان‌ها را تهدید نمی‌کند. اگر چه گاه از این یافته های نوین سوء برداشت شده و اینطور در اذهان مردم شایع شده که چون علوم پزشکی و روانشناسی عصر حاضر دلیلی برپرهیز بر انجام نیافته اند پس می‌توان افسار گسیخته به انجام ان همت گمارد به نظر می‌رسد در مورد مقوله خود ارضایی شاید افراط و تفریط از هر دو سو مخاطره امیزباشد. تعبیری که من برای تبیین انجام رفتار خود ارضایی بکار می‌برم عبارت «شمشیر دو لبه» است. به باور بنده خود ارضایی منوط به لحاظ شرایط، هم می‌تواند خوب و هم بد باشد. به مثابه چاقوی جراحی که اگر در دست نادانی افتد باعث مرگ و اگر در دست جراحی افتد باعث زندگی می‌گردد. بنا بر این علم و دانش فرداستفاده کننده، نحوه استفاده و نیت و منظور از استفاده، یکایک مجوز انجام یا عدم انجام رفتار خودارضایی را می‌تواند صادر کند.
شاید دلیل نکوهش خود ارضایی در مکاتب دینی نیز عدم اطمینان از میزان صلاحیت همگان در استفاده درست و به جای این رفتار بوده که سبب گردید که به یکباره حکم ممنوعیت انجام بر آن صادر گردیده است. با این حال، بنا بر اعتقاد متخصصین، گام نخست شناخت رفتار جنسی درهر فردی با خود ارضایی شروع می‌گردد و تا کسی چرخه رفتار جنسی خود را، خود، نشناخته باشد تجربه آن تنها در گرو حضور شریک جنسی می‌تواند مشکلاتی را روند خشنودی جنسی شرکا جنسی فراهم آورد. از سویی اگر این خودشناسی جنسی بنا بر دلایلی از مسیر طبیعی و اصلی خود خارج گردد، طولانی مدت کنترل آن دشوار و پیامدهایی در سلامت جنسی افراد چه در غالب زندگی مجردی و چه متاهل، ایجاد خواهد کرد. یکی از معایب انجام رفتار خود ارضایی وابستگی در انجام آن است. مرکز لذت بخش درمغز، فرد را به انجام آنچه در او تولید لذت کرده است، وادار به تکرار می‌نماید و در این راستا پاسخ به این اشتیاق چنانچه بی ملاحظه و بی مطالعه انجام پذیرد از تعریف رفتار سالم جنسی خارج می‌گردد. از سویی خود ارضایی امری فردی است که مسلماً قرار نیست جایگزین رابطه جنسی با شریک جنسی گردد لیکن در زمره معایب خود ارضایی افراطی علاوه بر اعتیاد جنسی باید به انزوای جنسی، ترجیج در انجام خود ارضایی به جای سکس با همسر (در روابط .متاهلین)، عدم توانایی دررسیدن به خشنودی جنسی در سکس واژینال با همسر، ناتوانی در به خشودی جنسی رسانیدن همسر (شریک مرد با زن)، زود انزالی و... اشاره نمود
- یکی از مباحث مهم و نگرانی‌ها، مساله اعتیاد بعضی از افراد به خودارضایی است. آیا این مساله قابل درمان است؟ آیا حدی برای خودارضایی وجود دارد یا در افراد مختلف تفاوت‌هایی وجود دارد؟
چنانچه ذکر آن رفت ً یکی از پیامدهای منفی انجام وسواس گونه خود ارضایی مشکل اعتیاد جنسی و وابستگی روانی – جنسی به تکرار در انجام آن است. در این باب خوشبختانه تحقیقات متعددی انجام شده که با انجام مشاورات روان‌درمانی جنسی به کنترل این رفتار کمک شود تاکید می‌کنم کنترل و نه ترک! چرا که قرار نیست همچون فرایند ترک اعتیاد به مواد مخدر، فرد برای همیشه از انجام این رفتار پرهیز نماید. در پاسخ به بخش بعدی سوال باید بگویم حد یا عدد مشخصی برای انجام این رفتار موجود نیست چرا که همانگونه که پیشتر گفتیم این رفتار کاملا جنبه فردی داشته به عواملی چون سن، وضعیت تاهل، شرایط ویژه کار و زندگی، میزان اشتیاق جنسی و... بستگی دارد مضافاً به اینکه تعداد دفعات خود ارضایی در مراحل مختلف زندگی هر فردی قابلیت تغییردارد.
- در چه شرایطی خود ارضایی تجویز می‌شود؟
خود ارضایی از دید علم سکسولوژی برای همه افراد در همه دوره های زندگی می‌تواند انجام پذیرد بنا براین شاید بهترباشد سوال را اینطور مطرح کنیم که خود ارضایی در چه شرایطی توصیه نمی‌شود! به جای اینکه بپرسیم در چه شرایطی توصیه می‌شود! در پاسخ باید بگویم چنانچه فرد نوعی الزام وافر در انجام حتمی این فعل در خود می‌بیند که در صورت عدم انجام کلافگی، سردر گمی، عصبیت، افسردگی و.. عارض وی گردد، یا انجام رفتار خود ارضایی به نوعی در روند طبیعی زندگی فردی یا اجتماعی فرد خدشه وارد ساخته باشد، یا خیال پردازی جنسی و انجام رفتار خود ارضایی جنبه وسواس گونه پیدا کرده باشد و یا انجام رفتار خود ارضایی در کیفیت زندگی جنسی با شریک جنسی مشکل ایجاد کرده باشد، یا ارگان جنسی بدلیل افراط در خود ارضایی دچار حساسیت یا آسیب شده باشد و.... توصیه به مراجعه به مراکز پزشکی، روان‌درمان‌گری جنسی شده استفاده از تکنیک‌های پزشکی و یا سکس‌تراپی کاهش و کنترل رفتار خود ارضایی ضروری به نظر می‌رسد. لذا در تشخیص نرمال یا غیر نرمال بودن رفتار خود ارضایی زمان انجام، میزان انجام وعلت انجام از اهمیت بسیار برخوردار می‌گردد.
- مرحوم احمد قابل، روحانی تازه در گذشته نیز در باره خود ارضایی گفته است: «اقدام به آن در شرایط اضطراری (که امکان استفاده از راه‌های مشروع و پسندیده برای ارضاء شهوت جنسی وجود ندارد) در حد رفع نیاز ضروری، جایز است.» نظر شما در باره این گفته آقای قابل چیست؟
فرمایش مرحوم احمد قابل از آنجایی که مجوزی برای انجام رفتار خود ارضایی در نظر گرفته و از ارائه حکم کلی در نفی کامل این رفتار پرهیز نموده‌اند قابل تقدیر است برای خیل عظیمی از جوانان که امکان تشکیل زندگی مشترک ندارند و یا خریدار ایده ازدواج موقت نیستند، تعداد وسیعی از مردان و زنان بدون همسر که زندگی جنسی انفرادی را اختیار نموده‌اند، تنش جنسی خود را خود تشفی بخشند به نظر منطقی‌تر به نظر می‌رسد تا اینکه از ترس عقوبت الهی تن به روابطی دهند که بنا بر دلایلی (ترس از حاملگی، ترس از ابتلا به بیماریهای مقاربتی و... ) مایل به برقراری آن نیستند.
طبق تحقیقات مرکز مطالعات جنسی کینزی ۹۵ درصد مردان و ۷۳ درصد زنان خود ارضایی می‌کنند لذا با توجه به شیوع گسترده این رفتار، به جای انکار یا ممنوعیت شاید بهتر می‌بود با اگاهی رسانی های جنسی از افراد جامعه خواست تا با ظرایف این رفتار آشنا شده بر اساس ویژگی خاص زندگی جنسی خود، از فواید آن بهره جسته و از خطرات آن دوری ورزند.
خود ارضایی از دید علم سکسولوژی برای همه افراد در همه دوره های زندگی می‌تواند انجام پذیرد بنا براین شاید بهترباشد سوال را اینطور مطرح کنیم که خود ارضایی در چه شرایطی توصیه نمی‌شود! به جای اینکه بپرسیم در چه شرایطی توصیه می‌شود! در پاسخ باید بگویم چنانچه فرد نوعی الزام وافر در انجام حتمی این فعل در خود می‌بیند که در صورت عدم انجام کلافگی، سردر گمی، عصبیت، افسردگی و.. عارض وی گردد، یا انجام رفتار خود ارضایی به نوعی در روند طبیعی زندگی فردی یا اجتماعی فرد خدشه وارد ساخته باشد، یا خیال پردازی جنسی و انجام رفتار خود ارضایی جنبه وسواس گونه پیدا کرده باشد و یا انجام رفتار خود ارضایی در کیفیت زندگی جنسی با شریک جنسی مشکل ایجاد کرده باشد، یا ارگان جنسی بدلیل افراط در خود ارضایی دچار حساسیت یا آسیب شده باشد و.... توصیه به مراجعه به مراکز پزشکی، روان‌درمان‌گری جنسی شده استفاده از تکنیک‌های پزشکی و یا سکس‌تراپی کاهش و کنترل رفتار خود ارضایی ضروری به نظر می‌رسد. لذا در تشخیص نرمال یا غیر نرمال بودن رفتار خود ارضایی زمان انجام، میزان انجام وعلت انجام از اهمیت بسیار برخوردار می‌گردد.
- مرحوم احمد قابل، روحانی تازه در گذشته نیز در باره خود ارضایی گفته است: «اقدام به آن در شرایط اضطراری (که امکان استفاده از راه‌های مشروع و پسندیده برای ارضاء شهوت جنسی وجود ندارد) در حد رفع نیاز ضروری، جایز است.» نظر شما در باره این گفته آقای قابل چیست؟
فرمایش مرحوم احمد قابل از آنجایی که مجوزی برای انجام رفتار خود ارضایی در نظر گرفته و از ارائه حکم کلی در نفی کامل این رفتار پرهیز نموده‌اند قابل تقدیر است برای خیل عظیمی از جوانان که امکان تشکیل زندگی مشترک ندارند و یا خریدار ایده ازدواج موقت نیستند، تعداد وسیعی از مردان و زنان بدون همسر که زندگی جنسی انفرادی را اختیار نموده‌اند، تنش جنسی خود را خود تشفی بخشند به نظر منطقی‌تر به نظر می‌رسد تا اینکه از ترس عقوبت الهی تن به روابطی دهند که بنا بر دلایلی (ترس از حاملگی، ترس از ابتلا به بیماریهای مقاربتی و... ) مایل به برقراری آن نیستند.
طبق تحقیقات مرکز مطالعات جنسی کینزی ۹۵ درصد مردان و ۷۳ درصد زنان خود ارضایی می‌کنند لذا با توجه به شیوع گسترده این رفتار، به جای انکار یا ممنوعیت شاید بهتر می‌بود با اگاهی رسانی های جنسی از افراد جامعه خواست تا با ظرایف این رفتار آشنا شده بر اساس ویژگی خاص زندگی جنسی خود، از فواید آن بهره جسته و از خطرات آن دوری ورزند.
No comments:
Post a Comment