انتخابات خونین سوریه و ژست اقتدار بشار اسد

دولت سوریه مدعی است بیش از یازده میلیون نفر در انتخابات شرکت کرده‌اند. این ادعا از سوی ناظران محلی و جهانی مورد شک و تردید قرار گرفته است. انتخابات فقط در مناطقی که تحت کنترل دولت است برگزار شد.

محمد جهاد اللحام رئیس پارلمان سوریه نتایج نهایی انتخابات بحث برانگیز و جنجالی سوریه را اعلام کرد. بشار اسد با کسب ده میلیون و سیصد و بیست هزار در حدود ۸۹ درصد آراء ماخوذه را از آن خود ساخت. حسن النوری و ماهر حجار رقبایش به ترتیب در حدود پانصد هزار ( ۴/۳ درصد) و سیصد وهفتاد دو هزار ( ۳/۲) درصد رای آوردند. بدین‌ترتیب پرونده انتخاباتی که بیشتر به انتصاباتی غیر مستقیم شبیه بود و برنده آن از قبل معلوم بود، بسته شد. چالش برانگیزترین بعد انتخابات نرخ مشارکت است. دولت سوریه مدعی است قریب به یازده میلیون و شش صد هزار نفر از جمعیت تقریبا ۱۶ میلیونی واجد حق رای در انتخابات سوریه شرکت کرده‌اند.

این ادعا از سوی کارشناسان و ناظران محلی و جهانی مورد شک و تردید قرار گرفته است. انتخابات فقط در مناطقی که تحت کنترل دولت است برگزار شد. در مناطق شرق و جنوب سوریه و بخصوص محل سکونت کرد‌ها، مخالفان مانع استقرار حوزه‌های رای‌گیری شدند. بر اساس برخی از ارزیابی‌ها تنها در ۴۰ درصد خاک سوریه انتخابات برگزار شد. سازمان ملل و نهادهای معتبر بین‌المللی بر انتخابات سوریه نظارت نداشتند. نیرو‌های مستقل در داخل کشور سوریه نیز از چنین امکانی بی‌بهره بودند. مخالفان و نیرو‌های مستقل سوری اعم از محافظه‌کار و رادیکال، مسلح و مدافعان مشی مسالمت آمیز متفق‌القول با انتخابات برخورد منفی کرده و گزینه تحریم را مورد توجه قرار دادند. کاندیدایی که خواسته‌های آن‌ها را نمایندگی کند در رقابت‌های انتخاباتی حضور نداشت. البته بیش از سی کشور دنیا از جمله روسیه، چین، کره شمالی، ایران، برزیل، نیکاراگوئه و... . هیات‌هایی را برای نظارت بر انتخابات به سوریه اعزام کرده بودند. آن‌ها صحت واعتبار انتخابات را تایید کردند.

الکساندر لوکاشویچ، سخن‌گوی وزارت خارجه روسیه روز پنجشنبه در یک کنفرانس خبری با تأکید بر تأیید آزاد، منصفانه و شفاف بودن انتخابات سوریه از طرف ناظران انتخاباتی گفت که هیچ دلیلی برای زیر سوال بردن مشروعیت این انتخابات وجود ندارد.

او همچنین اظهار داشت: «طبیعتا این انتخابات به خاطر وجود درگیری در سوریه ۱۰۰ درصد دموکراتیک نبود اما با توجه به میزان مشارکت مردم و یافته‌های ناظران انتخاباتی دلیلی برای زیر سوال بردن مشروعیت انتخابات وجود ندارد.»

وی از واکنش‌های سیاسی کشورهای غربی به انتخابات سوریه انتقاد کرد و تأکید نمود نادیده گرفتن دیدگاه میلیون‌ها نفر از مردم سوریه غیرقابل قبول است.

جمهوری اسلامی نیز از نتیجه انتخابات سوریه استقبال کرد و آن را نشان دهنده مشروعیت حکومت اسد و تصمیم مردم سوریه برای شکست تروریست‌ها اعلام نمود. اما از آنجایی‌که کشور‌های فوق جزو حامیان حکومت اسد هستند تایید آن‌ها سند و مدرک معتبر محسوب نمی‌شود.

حسن النوری نیز با تبریک به بشار اسد گفت: «انتخابات برای تمام دنیا واضح، سالم وشفاف بود و من شخصا همراه با نمایندگانم بر شمارش آرا نظارت داشتیم و هر کسی که دعوت به تحریم انتخابات کرد و در سلامت آن تشکیک نمود نمی‌تواند ملت بزرگی مانند ملت سوریه را خوار کند، ملتی که بیش از ۱۱ میلیون از فرزندانش در انتخابات شرکت کردند.»

کشور‌های غربی، عربسستان سعودی، ترکیه و قطر پیشاپیش انتخابات محکوم کرده و آن را فرمایشی بشمار آوردند. جان کری نیز بعد از انتخابات گفت انتخابات سوریه حاصل جمع صفر بزرگ بود. وزیر خارجه بریتانیا نیز اظهار داشت انتخابات برای اسد مشروعیت نمی‌آورد. انتخابات سوریه با معیار‌های انتخابات آزاد و منصفانه مغایرت‌های جدی داشت و در چارچوب دموکراسی نمی‌گنجید.

اما می‌توان درک کرد که رای دهندگان به احتمال زیاد بیشتر از پایگاه اجتماعی بشار اسد و حزب بعث بودند. طولانی شدن جنگ داخلی خونین سوریه و نبود چشم انداز روشنی برای آینده باعث شده تا بخشی از مردم امید‌شان را از دست داده و حکومت بشار اسد را واقعیتی گریز ناپذیر تصور کنند. بنابراین هدف آن‌ها از شرکت در انتخابات کمک به برقراری هر چه زودتر ثبات در سوریه بوده است.

بخشی دیگر به خاطر هراس ناشی از هزینه‌های احتمالی رای ندادن، به سمت صندوق‌های رای رفتند. همچنین علوی‌ها و دروزی‌ها نیز به دلیل برخورد‌های فرقه گرایانه و خشونت‌طلبانه سلفی‌های افراطی مصلحت خود‌شان را در رای دادن دیدند. انتخابات فوق برای بخشی از جامعه سوریه بیشتر از آن‌که جنبه حمایت یا مخالفت با بشار اسد داشته باشد انتخاب بین امنیت و نا امنی بود.

اما بشار اسد ۴۹ ساله و متحدان منطقه‌ای و جهانی‌اش خوشحال از کسب ۸۹ درصد آراء در تلاش برای نمایش مشروعیت حکومت سوریه و افزایش سخت‌گیری و برخورد با مخالفان مسلح و تحکیم بیشتر پایه‌های حکومت خود است. طرفداران وی در روزی که ده‌ها نفر از مردم سوریه کشته ومجروح شدند به شادمانی و پای کوبی پرداختند تا فضای دو قطبی در سوریه عمق بیشتری پیدا کرده و منازعات بیشتر به سمت تضاد آشتی ناپذیر سوق پیدا کند.

برخی از رای‌دهندگان به بشار در حرکتی نمادین با خون خود نام بشار اسد را بر روی برگه‌های کاغذ نوشتند تا از معنای واقعی انتخاباتی پرده برداری شود که بعد از کشته شدن ۱۶۰ هزار نفر و بر روی ویرانه‌های سوریه برگزار شد.

اما اگر تعداد رای دهندگان به بشار اسد واقعی باشد و یا حتی حداقل ۸ میلیون آن درست باشد آنگاه وضعیت سیاسی در سوریه پیچیده می‌شود. پیدا کردن راه حلی برای پایان خشونت‌ها و حاکمیت ملی در سوریه بسیار سخت می‌شود. اگر ۸ میلیون نفر معادل نیمی از کل جمعیت ری دهندگان بالقوه بر روی تداوم ریاست جمهوری بشار اسد و ساختار قدرت در سوریه اصرار ورزند آن‌گاه فکر کردن به سوریه بدون بشار اسد فاصله بیشتری با واقعیت پیدا خواهد کرد.

 از سوی دیگر شدت فجایع انسانی رخ داده در سوریه و قساوت بشار اسد در سرکوب اعتراضات جایی برای پذیرش وی از منظر حقوق بشر و مسائل انسانی باقی نمی‌گذارد. از این رو ناسازگاری بین مولفه‌های فوق آینده نامعلومی را پیش روی سوریه می‌گذارد که فعلا تشدید جنگ داخلی محتمل‌ترین سناریو به نظر می‌رسد.