رواج «ازدواج سفید» در ایران
روزنامه های ایران از شمار رو به افزایش ازدواج‌های سفید در جمهوری اسلامی خبر می‌دهند. «ازدواج سفید» نامی است برای زندگی مشترک زن و مرد بدون خواندن خطبه عقد و بدون ثبت رسمی آن در محضر.
روزنامه «ابتکار» گزارشی درباره «ازدواج‌های سفید در ایران» منتشر کرد و نوشت که این شکل از پیوند زن و مرد در ایران در سال‌های اخیر «به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا کرده است»، اما آماری درباره آن وجود ندارد، چون مخفیانه انجام می‌شود.
در این نوع از ازدواج افراد بدون جاری شدن خطبه عقد یا صیغه، زندگی مشترک خود را مانند یک زن و شوهر عادی شروع می‌کنند.
در گزارش به نقل از مژگان و حامد، دو جوانی که به این شکل زندگی مشترک را آغاز کرده‌اند، آمده است که علاقه‌ای برای ثبت ازدواج‌شان ندارند. خانواده‌های هر دو نفر از این موضوع خبر دارند و آن را پذیرفته‌اند.
مژگان گفته است: «بعد از چند سال دیدیم که می‌توانیم با هم زندگی کنیم و از هر نظر با هم توافق نظر داریم. حتی هر دو اعتقادی به ازدواج نداشتیم به همین خاطر زمانی که با خانواده‌های‌مان مطرح کردیم در ابتدا چندان راضی نبودند اما وقتی دیدند که ما تصمیم جدی گرفته‌ایم پذیرفتند.»
و حامد گفته است که نوع زندگی‌شان به گونه‌ای نیست که «هر کس وارد آن شود احساس کند هم‌خانه» هستند و رفتار یک زن و شوهر معمولی را دارند.
انتقاد یک کارشناس
در همین حال گزارش‌گر به سراغ یک کارشناس هم رفته است که می‌گوید این تحولات برخلاف جوامع غربی به ضرر دختران ایرانی است.
مصطفی اقلیما، رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران، درباره موارد زندگی مشترک بدون ثبت رسمی گفته است: «بیشتر از ۹۰ درصد رابطه دختر و پسر‌ها به ازدواج نمی‌رسد؛ چون معمولا خود پسر یا خانواده او حاضر نمی‌شوند چنین دختری که با پسرش در ارتباط است را برای پسر خود بگیرند. آن درصد باقیمانده نیز اگر به ازدواج ختم شود به این خاطر بوده که دختر از نظر سطح خانوادگی و مالی بالا‌تر از خانواده پسر است و پسر به این دلیل ازدواج می‌کند تا از امکانات دختر و خانواده‌اش به نفع خود بهره ببرد.»
به گفته اقلیما، در این نگاه، دختری که با پسری در ارتباط بوده، قابل گرفتن برای پسر خود نیست. یا اگر هم قابل باشد به خاطر وضع مالی خانواده دختر است. او معتقد است که در ایران جای این جور کارها نیست و چنین اتفاقی موجب فروریختن فرهنگی خواهد شد.
ایران با سرعت در حال نزدیک شدن به مدل غرب است
در همین رابطه یک کارشناس مسائل اجتماعی می‌گوید مردم در ایران با سرعت در حال نزدیک شدن به مدل غرب هستند.
دکتر مرتضی نوری، استاد آسیب‌شناسی اجتماعی دانشگاه آزاد، در گفتگو با «خودنویس» می‌گوید: «همان‌طور که جامعه‌شناسان می‌گویند کالا به همراه خود فرهنگ به ارمغان می‌آورد. بنابراین از یک طرف ورود کالاهای لوکس به ایران و از طرف دیگر افزایش ارتباطات و تکنولوژی باعث شده مردم علی‌رغم این‌که دائما مقامات جمهوری اسلامی هشدار می‌دهند به سمت جهان صنعتی حرکت کنند.»
وی در توضیح این مساله می‌گوید: «ببینید وقتی در یک روستای دور افتاده مثلا شما یک ماشین ظرف‌شویی لوکس ببرید، کم‌کم عادات مردم آن روستا تغییر خواهد کرد. در واقع این ماشین‌ظرف‌شویی به همراه خود فرهنگی را به آن‌جا برده است. بنابراین وقتی انواع و اقسام کالاهای غربی از گوشی‌های هوشمند گرفته تا ماشین‌های لوکس و گران‌قیمت و دیگر وسایل وارد ایران می‌شود، خواه ناخواه همه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چه آنان که مستقیما می‌توانند این وسایل را تهیه کنند و چه آن‌ها که نمی‌توانند و فقط دست دیگران می‌بینند. به این موضوع اضافه کنید نقش ماهواره و اینترنت را که باعث گسترش فرهنگ جهان غربی و صنعتی می‌شود.»
دکتر نوری با بیان این‌که رواج «ازدواج‌های سفید» هم در همین رابطه است می‌گوید: «این مساله به هیچ‌عنوان موضوع بد و شومی نیست. بلکه از یک جنبه حتی بسیار مثبت هم هست. بدین صورت که ما در جامعه‌شناسی یک فرآیند مدرنیزاسیون داریم. به این معنی که وفور کالاهای غربی باعث مدرن شدن جامعه می‌شود و چه بسا باعث تغییرات گسترده‌ی سیاسی شود.»
این استاد جامعه‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی می‌افزاید: «در واقع این نحوه تغییر، تغییر از پایین به بالا است. یعنی از یک طرف حکومت در برابر واردات کالاها منفعل است و یا حتی خود به جهت سود و درآمد این واردات، در آن نقش مستقیم بازی می‌کند و همین کالاها فرهنگی را با خود به همراه می‌آورد که کم‌کم مردم را تغییر می‌دهد و باعث می‌شود حتی یک نظام سیاسی تغییر کند.»
به‌گفته‌ی دکتر نوری، سنگاپور و مالزی از کشورهایی هستند که فرآیند مدرنیزاسیون در آن‌ها رخ داده است، هرچند «در این کشورها مردم هنوز از دولت آن‌ها عقب‌تر هستند.»
این کارشناس در ادامه و در خصوص موضوع «ازدواج سفید»، آن را برعکس مصطفی اقلیما، رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی «بد» نمی‌داند و می‌گوید: «به‌هیچ وجه این‌گونه نیست که در این مساله دختر ضرر کند. چراکه این دختر دیگر همان دختر سنتی نیست. بلکه این دختر، انسانی مدرن است که حتی با جدایی احتمالی از این ازدواج سفید می‌تواند روی پای خود بایستد. درست مانند همان چیزی که امروزه در غرب است. در واقع از این طریق زنان هم اندک اندک به حقوق برابرشان می‌رسند.»
از دکتر نوری می‌پرسم آیا می‌شود رواج «ازدواج‌های سفید» را نوعی «دهن‌کجی به رژیم» و «عدم مقبولیت حکومت» نزد مردم دانست؟ وی می‌گوید: «نه به آن شدت. این موضوعات از رفتارهای خصوصی مردمی است که سال‌ها از حکومت خود جلوتر هستند. آن‌ها براساس یک دهن‌کجی نمی‌روند با کسی زندگی کنند، بلکه به این تصمیم رسیده‌اند که این مدل غربی، نحوه‌ی زندگی بهتری است. حال اگر حکومت هم مخالف آن باشد، خب باشد! مردم کاری با حکومت ندارند و البته حکومت هم هر بار که رفتاری بسیار گسترده شود مجبور می‌شود پای خود را عقب‌تر بکشد.»
توزیع کارت‌های جشن طلاق در تهران
اما در رویدادی دیگر در این زمینه یک رفتار دیگر هم در جمهوری اسلامی فراگیر شده به‌طوری که یکی از مقامات نسبت به آن واکنش نشان داده است و آن هم «کارت طلاق» است.
فاطمه دانشور، رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران با اشاره به رواج این مساله در تهران گفت: «هم‌اکنون در تهران شاهد کارت‌های جشن طلاق هستیم.»
دانشور افزود: «باید با برنامه‌ریزی به سمتی حرکت کنیم که قشر تحصیل‌کرده جامعه را به سمت بچه‌دار شدن سوق دهیم و این در حالی است که دیگر مثل سابق ماشین عروس در تهران نمی‌بینیم.»
گفتنی است رواج مدل‌های زندگی غربی و صنعتی شدن جامعه در حالی است که چندی‌ست مقامات ارشد ایران بر طبل افزایش جمعیت و زندگی سنتی می‌کوبند.
در این خصوص علی‌رغم این‌که رهبران ایران فرزند‌آوری بیشتر را تبلیغ می‌کنند؛ اما بر اساس آمار سال ۱۳۹۲، میزان ثبت ازدواج نسبت به سال پیش از آن روندی کاهشی و آمار طلاق روندی رو به افزایش داشته است.
براین اساس در سال ۱۳۹۲ آمار طلاق ۴/۳ درصد افزایش یافته و به‌عبارت دیگر در سال گذشته در هر ساعت به‌طور متوسط ۱۸طلاق به ثبت رسیده است.
پوشش مردم، از دیگر موارد جامعه‌ی صنعتی
پوشش مردم (چه مرد و چه زن) نیز یکی دیگر از همان رفتارهایی است که براساس گزارش‌ها، جامعه‌ی ایران به سمت فرهنگ غربی و آزادی‌های اجتماعی پیش می‌رود و در جهت عکس آن هم، حکومت بر پوشش سنتی تاکید می‌کند.
گشت‌های ارشاد و سخت‌گیری بر خانم‌ها که همه‌ساله بازار داغی در تابستان دارد، در راستای همین سخت‌گیری‌های حکومت بر مردم است، اما با این وجود و براساس گزارش رسانه‌های داخل ایران، جمهوری اسلامی نتوانسته مدل مطلوب پوششی خود را بر جامعه تحمیل کند.
پوشش مردان نیز اخیرا مورد انتقاد مقامات جمهوری اسلامی واقع شده و روز گذشته در این خصوص مکارم شیرازی به‌شدت به نحوه لباس جوانان حمله کرد و گفت: «این چه طرز لباس پوشیدن است.»
ناصر مکارم شیرازی که یکی از مراجع تقلید قم است از این‌که جوانان لباس‌های «پاره پاره»٬ «تنگ» و «بدن‌نما» می‌پوشند انتقاد کرده و خواستار نظارت دولت بر ورود لباس‌های خارجی شده است.
هرچند آقای مکارم‌شیرازی گفته: «جوانان در خصوص پوشش خود بی‌گناه هستند و آن‌ها نمی‌دانند و باید آن‌ها را نجات داد»، اما به‌نظر می‌رسد جوانان در ایران دقیقا نسبت به پوشش خود آگاهی دارند
